Plaque of STEM Excellence Gaelscoil Uí Drisceoil: Show and Tell (RDS Primary Science Fair)

An féidir leitreachas a ghinúint ó a bheith ag rothaíocht?

Réamhrá

Is í an cheist atá faoi iniúchadh againn sa tionscanamh seo ná ‘An féidir leictreachas a ghinúint ó bheith ag rothaíocht?’

The question we are examining in this project is ‘Can electricity be generated from cycling?’

Hipitéis-  Nuair a thosaíonn rothaí ag rothaíocht, cruthaítear fuinneamh cinéiteach nuair a bhruann an rothaí síos ar an troitheán. Athraítear an fuinneamh cinéiteach go dtí fuinneamh meicniúil agus tosaíonn an roth ag casadh. Má chuirtear dynamo ar an roth deiridh, athraítear roinnt den fuinneamh meicniúil isteach i fuinneamh leictreach.

Hypothesis- As a cyclist begins to cycle; kinetic energy is produced as the cyclist applies force on the pedal. This kinetic energy is converted to mechanical energy and the back wheel begins to turn. By placing a generator (a dynamo) onto the back wheel, some of this mechanical energy can be converted into electrical energy.

Tuar-Má chuirimid dynamo ar an roth deiridh, is féidir an fuinneamh meicniúil den roth deiridh ag casadh a athrú go dtí fuinneamh leictreach.

Prediction-If we place a dynamo onto the back wheel of a bike, the mechanical energy of the bike wheel turning can be converted into electrical energy.

Bóthar fada crua ach taitneamhach a bhí ann chun teacht ar an bhfreagra. Ach, ar deireadh thiar thall, d’éirigh linn teacht ar thoradh.

Tús

Ba é an chéad smaoineamh a bhí againn ná an bhféadfaimis go leor leictreachas a ghiniúint chun ciotal a fiuchadh? Our first idea was whether we could generate electricity from cycling a bike to boil a kettle?

Cheapamar go bhféadfaimís ciotal a fiuchadh dá gceanglóimis mótar 12V go dtí an roth deiridh le crios Vee.

We thought by connecting a 12V motor by a Vee belt to the back wheel of the bike we could generate enough electricity to boil a kettle.

Ach mo léan, ba léir go mbeadh an iomarca fuinneamh ag teastáil chun ciotal a fiochadh.

However, after some research we discovered we could not generate enough energy with a 12V motor to boil a kettle.

Cumhacht hIdrileictreach

D’fhoghlamíomar faoi hidrileictreachas sa rang mar tá an prionsabal céanna i gceist. Cosúil le rothar, casann roth uisce agus ginítear leictreachas. Nuair a ritheann abhainn isteach i loch taobh thiar de damba líonann sé taiscumar lán le huisce. Tá fuinneamh poitéinsiúil ag an uisce. Athraíonn an fuinneamh poitéinsiúil isteach
i bhfuinneamh cinéiteach nuair a thiteann an uisce tríd na piopaí.Tá tuirbíní sna píopaí seo a chasann nuair a bhuaileann an uisce iad.Casann na truirbíní gineadóirí. Athraíonn na gineadóirí an fuinneamh cinéiteach isteach i bhfuinneamh leictreach. Glaotar cumhacht hidirleictreach ar seo.

Buntáistí
Níl aon truailliú
Níl aon costas breosla
Ní ritheann sé amach

Míbhuntáistí
An-chostasach
Tá alán talún uait i gcomhair an taiscumar.
Déanann sé scrios den thír dhreach.

Rothaí Uisce

Turgnamh: An féidir roth uisce a chruthú agus hidreachumhacht a ghiniúint chun tairne a ardú?

Ag athrú fuinneamh meicniúil an rothar isteach i bhfuinneamh leictreach.

D’úsáideamar fuinneamh meicniúil  an rothar chun dynamo rothair a chasadh agus leictreachas a ghiniúint.

Bhaineamar úsáid as dynamo rothair 6V/3W.

Nuair a chasann roth ar rothar tá fuinneamh meicniúil ag an roth.  Is féidir an fuinneamh meicniúil seo a úsáid chun an dynamo a chasadh. Ansin, athraítear an fuinneamh meicniúil ón roth  isteach i bhfuinneamh leictreach.

D’úsáideamar voltimeter chun féachaint cé mhéad volts go bhféadfaimis a ghiniúint ón dynamo. D’úsáideamar druilire agus ár lamha chun an dynamo a chasadh.

Druilire- 4.0V

Ár lámha 1.8V

Leis sin, bhaineamar úsáid as druilire chun an dynamo a chasadh agus solas a lasadh.

Bhí an dynamo ag obair. Ach an bhféadfaimis fuinneamh  meicniúil an rothar a úsáid chun an dynamo a chasadh ar luas tapaidh agus dá thoradh sin leictreachas a ghiniúint?

Triail a hAon:An féidir leictreachas a ghiniúnt ó bheith ag rothaíocht?

Fearais:

·        Rothar

·        Dynamo

·        Solas LED

·        Voltimeter

Modh:

1.     Cuir an roth deiridh isteach i seastáin.

2.     Déan cínnte go bhfuil an dynamo ag brú ar an roth deiridh.

3.     Ceangail dhá shreang leis an dhá sreang don solas LED.

4.     Tosaigh ag rothaíocht.

5.     Féach an bhfuil an roth deirigh ag casadh agus dá bharr an dynamo.

Toradh

1.     Chas an roth deirigh agus an dynamo.

2.     Las an solas led.

3.     Léigh an voltimeter 9.6v.

Fadhbanna leis an turgnamh

1.     Ní raibh an dynamo cógarach go leor den roth.

2.     Sheid an solas LED.

3.     Ní raibh an dhá shreang ceangailte den solas.

         

Réiteach na Faidhbe

1. Ceangail an voltimetre den roth an t-am ar fad ionas go feidir léamh a fháil nuair ata duine ag rothaíocht.
2. Cuir dhá lasc ann ionas go feidir linn níos mó á rud amháin a chur ag feidhmniú ag an am.
3. Ceangail an dhá sreang den solas.
4.  Bealaí chun an chéad tuirgneamh eile a dhéanamh níos fear. 
5.    Bealaí chun an chéad tuirgneamh eile a dhéanamh níos fear. 

Trial a Dó: An Féidir Leictreachas a ghiniúint agus an fón a luchtadh ó bheith ag

                                    Rothaíocht?

Fearais:

·        Rothar

·        Dynamo

·        Solar LED

·        Voltimetre

·        Soilse Sióga

·        Fón

·        Trí lasc

·        Rectifier

Modh:

1. Cuir an roth deiridh isteach i seastán.

2. Déan cínnte go bhfuil an dynamo ag brú ar an roth deiridh.

3.  Ceangail dhá shreang leis an dynamo.

4. Ceangail an dhá shreang  le rectifier.

5. Lig den shreang  beo ceangailt go dtí na soilse, an fón agus an voltimeter.

7. Toisaigh ag rothaíocht.

8. Féach an bhfuil  an roth deiridh ag casadh agus dá bharr an dynamo.

9. Cuir na trí lasc ar súil ceann i ndhaidh a chéile.

Toradh:

·        Chas an roth deiridh agus an dynamo.

·        Las an solas LED agus na soilse síoga.

·        Thosaigh an fón ag Luchtú.

·        Shéid na soilse LED

#

An Fáth gur oibrigh an turgnamh sa dara thriail .

Ghreamíomar an dynamo go dtí an roth deiridh. De bharr sin, bhí an dynamo ag cuimilt i gcoinne an roth deiridh an t-am ar fad.

Chuireamar trí lasc ann. Bhíomar in ann smacht a choiméad ar na soilse.

Cheangail an voltimetre den dynamo. De bharr sin,bhíomar in ann siúl a chóiméad ar méid na Volta a bhí á ghiniúint againn.